مسجد ایاصوفیه استانبول، کلیسای حاجیا صوفیا استانبول و موزه ایاصوفیه استانبول (Hagia Sophia Museum) از جمله نام هایی است که برای ایاصوفیه در ترکیه شناخته شده اند و هر کدام برای خود تاریخچه ای دارد. این موزه (مسجد) یکی از نمادهای معروف و تاریخی و از بهترین موزه های استانبول محسوب می شود. «ایا صوفیه» در لغت به معنای کلیسای معرفت الهی است.
تاریخچه مسجد و موزه ایاصوفیه استانبول
ایاصوفیه که یکی از جاذبه های گردشگری استانبول است، یکی از با ارزش ترین آثار باقی مانده از دوران بیزانس محسوب می شود و ساخت آن به دوران کنستانتنوس اول بازمی‌گردد. از آن زمان این بنا برای ۹۱۶ سال ماهیت کلیسایی داشت. این اثر در ابتدا «مگاله اکلیسیا» به معنای کلیسای بزرگ نام داشت و بعدها نامش به «ثئاسوفیا» به معنای حکمت مقدس تغییر کرد.
موزه و مسجد ایا صوفیه استانبول امروزی در آن زمان محلی برای پناه دادن به یتیم ها، اعتراف گناهکاران و جمع شدن امپراطور و مردم بود. در اواخر جنگ صلیبی چهارم، ایا صوفیه مورد تعرض مسیحیان لاتین قرار گرفت، بسیاری از آثار و تزئینات با ارزش آن مانند تصویری از حضرت مریم و … به غارت برده و به کلیساهای غرب فرستاده شد.
در این زمان کلیسای ارتدوکس ایا صوفیه به کلیسای کاتولیک‌های رم تبدیل شد. در دوران قبل از حمله عثمانی ها این بنا با طراحی های بسیار زیبا توسط معماران معروف آن دوران تغییر کرد و برای جلوگیری از آتش سوزی و زلزله به صورت مقاوم تری بازسازی شد.
کلیسای ایاصوفیه و تبدیل آن به مسجد ایاصوفیه استانبول
این کلیسا دو بار توسط شورشگران تخریب شده است کلیسای ایاصوفیه برای اولین بار در سال ۳۶۰ از چوب ساخته شد اما در سال ۴۰۴ میلادی در یک شورش به آتش کشیده شد. پس از آن در سال ۴۱۵ میلادی مرمت شد ولی بار دیگر در سال ۵۳۲ میلادی در شورشی با نام نیکا تخریب شد و در نهایت در سال ۵۳۷ میلادی افتتاح شد.
با نبرد عثمانیان و فتح استانبول توسط آنها به دستور سلطان محمد در همان روز اول، ماهیت کلیسای ایا صوفیه به مسجد تغییر کرد. پس از این فتح، ترک ها با کمی تغییر، این کلیسا را «مسجد ایا صوفیه» نامیدند، با این تغییر چهار مناره به آن اضافه شد و آثار و نمادهای مسیحیت در این بنا کنار گذاشته شد.
سالها بعد در زمان سلطان سلیمان، به علت نامناسب تشخیص دادند نقاشی ها و تزئینات داخل بنا، روی آنها را با گچ پوشاندند. در زمان سلطنت پادشاهان سلطانی بنای ایا صوفیه همواره با تغییراتی روبرو بود.
مسجد ایاصوفیه استانبول و تبدیل آن به موزه ایاصوفیه
در سال ۱۹۳۵، مسجد ایاصوفیه استانبول به دستور آتاتورک رئیس جمهور ترکیه به یک موزه فرهنگی تبدیل شد. موزه ای که با ورود به آن مبهوت زیبایی و عظمتش می‌شوید، در اینجا از هر قرن و دورانی اثری هنری و تاریخی وجود دارد، از معماری بیزانس تا معماری اسلامی.
از آثار هنری برجسته این مسجد می توانیم به موزاییک های بیزانسی و سپرهای عظیم دایره ای شکل عثمانی که روی آنها اسامی مقدس و آیات قرآنی نوشته شده اشاره کنیم. همچنین در ایاصوفیه ساختمان مستطیلی شکل، تزئینات سنگی، ستون هایی از جنس مرمر، درهای برنزی و یک صلیب بزرگ در بالای گنبد را خواهید دید.
جالب است بدانید که موزه ی امروزی ایاصوفیه استانبول به عنوان هشتمین شگفتی جهان پذیرفته شده است.
معماری مسجد ایاصوفیه استانبول به چه شکل است؟
این کلیسا یکی از نمونه های بی نظیر هنر و معماری بیزانس است. امپراطوری هزار ساله بیزانس دارای هنر، معماری، دانش، الهیات و ادبیات سبک خود بود که تلفیقی از سنت های یونانی، رومی و سنت های شرقی به شمار می رفت. جلوه کاملی از هنر این دوره از تاریخ را می‌توان در ساخت ایاصوفیه دید.
ساختار مسجد ایاصوفیه استانبول چگونه است؟
مساحت فضای موزه ی ایاصوفیه در استانبول چیزی حدود ۶ هزار متر مربع است. عمده ی مصالح به کار رفته شده در ساخته شدن این ساختمان، آجر است و با مرمر نیز پوشانده شده است.
در ساخت آن طاق ها و ستون ها با هماهنگی دقیق و ظریفی در کنار هم به کار رفته اند. در این موزه ۴ ستون بسیار بزرگ وجود دارد که ۴ طاق بالا را نگه داشته اند، گنبد اصلی نیز روی آن ها قرار گرفته است. این بنا در مجموع دارای ۱۰۷ ستون و ۹ در است که بزرگ ترین آنها، در وسطی است.
این در با چارچوب فلزی و قاب مرمری برای ورود امپراطور طراحی شده بود. در داخل بنا نقاشی ها، تزئینات و کاشی های بزرگ و زیبایی به چشم می خورند که روی آن ها آیه های قرآنی و احادیث نوشته شده است. در تزئینات آن از فلزات و سنگ های با ارزش مربوط به هنر بیزانسی استفاده شده است.
چنین برآورد شده که برخی از بلندترین ستون های ایاصوفیه ارتفاعی برابر با ۲۰ متر و قطری برابر با یک و نیم متر دارند و ستون ها از سنگ گرانیت ساخته شده اند.
بخش های داخلی ساختمان از سنگ های زیبای مرمر به رنگ های سبز و سفید به همراه سنگ های آذرین و همچنین موزائیک های طلایی تزئین شده است.
بخش اصلی مکان دارای یک گنبد بوده که همراه با سقف های متوالی که دارای ۴۰ پنجره کمانی در زیرشان هستند قرار گرفته است. همه نوری که به دورن بنا وارد می شود از طریق این پنجره ها می باشد. در طول زمان به علت مرمت های بسیاری که برای مسجد ایاصوفیه به انجام رسیده گنبد به حالت بیضی متمایل شد.
بازدید و عکاسی در مسجد ایاصوفیه استانبول
برای بازدید از مساجد ترکیه، تمامی افراد می بایست لباسی مناسب و پوشیده بر تن داشته باشند. لباس مناسب برای بازدید از مسجد ایاصوفیه استانبول قبلا تی شرت و شلوار بلند و برای بانوان لباسی با یقه بسته، آستین بلند و شلوار بلند بود ولی با توجه به این که اخیرا موزه ایاصوفیه به مسجد ایاصوفیه استانبول تغییر کاربری داده است ممکن است شرایط دستخوش تغییر شود.
راهنمای بازدید از موزه ایاصوفیه
اگر چه از زمانی که مسجد ایاصوفیه به موزه ایاصوفیه تبدیل شده، پوشش توریستان و بازدیدکنندگان را فردی چک نمی کنند، اما برای اینکه همرنگ اهالی ترکیه شوید و مورد استقبال ترکیه ای ها قرار گیرید، برای بازدید از موزه ایاصوفیه هماننده شهروندان لباس بپوشید.
هماننده هر موزه ی دیگری عکاسی در برخی از مکان های موزه یا مسجد ایاصوفیه ممنوع می باشد و افراد بدون مجوز عکاسی اجازه گرفتن عکس نداند، اما نگران نباشید در موزه ایاصوفیه معماری ها، دیوار ها و گنبند های زیبای زیادی را برای عکس سلفی پیدا خواهید کرد که عکسبرداری از آنها ممنوع نباشد.
فرمان اردوغان جهت تبدیل موزه ایاصوفیه به مسجد
رجب طیب اردوغان رئیس جمهور وقت ترکیه روز جمعه ۲۰ تیر ماه سال ۱۳۹۹ فرمان تغییر کاربری موزه ایاصوفیه به مسجد را امضا کرد. موزه ایاصوفیه استانبول که قبلا مسجد بوده، یکی از مهم ترین بناهای تاریخی ترکیه است که سال گذشته میلادی سه میلیون و ۷۰۰ هزار بازدیدکننده داشته است. دادگاهی در استانبول حکم داده بود که این بنا همیشه مسجد بوده و نباید به موزه تغییر کاربری می داده است. جمعه ۱۰ ژوئیه، بعد از اعلام تغییر کاربری به مسجد، شماری از مردم استانبول بیرون ایاصوفیه شادمانی کردند.
چطور به مسجد ایاصوفیه استانبول برسیم؟
برای رفتن به موزه ایاصوفیه تمام وسایل نقلیه عمومی به راحتی در دسترس است. شبکه اتوبوس، مترو استانبول و تراموای استانبول با برپایی چندین ایستگاه در محله سلطان احمد، رفت و آمد گردشگران را به مسجد ایاصوفیه، مسجد سلطان احمد، کاخ و موزه توپکاپی و سایر دیدنی های این منطقه تسهیل کرده اند.
هزینه بلیط مسجد ایاصوفیه استانبول (Hagia Sophia Museum)
هزینه بلیط ورود به ایاصوفیه ۱۰۰ لیر (حدود ۱۵ یورو) است که می توانید حضوری در محل یا به صورت اینترنتی از وبسایت رسمی موزه ایاصوفیه استانبول (اینجا) خرید کنید. صف حضوری برای خرید بلیط گاها به قدری طولانی است که ۲ الی ۳ ساعت ممکن است در صف باشید به خاطر همین خرید اینترنتی بهتر است.
همچنین از وبسایت رسمی موزه ایاصوفیه می توانید با یک بار خرید «موزه کارت»، با استفاده از آن و بدون خرید بلیط هم از موزه ایاصوفیه بازدید کنید و هم از چندین موزه و کاخ تاریخی دیگر مثل توپکاپی در استانبول دیدن کنید.
ساعات بازدید و آدرس مسجد ایاصوفیه استانبول
- از اوایل فروردین ماه تا اواسط آبان ماه از ساعت ۹ صبح تا ۱۹ عصر
- از اواسط آبان ماه تا اوایل فروردین ماه از ساعت ۹ صبح تا ۱۸ عصر
موزه ایاصوفیه همه روزه به جز دوشنبه ها باز است. هنگام خرید بلیط از گیشه های بلیط فروشی موزه ایاصوفیه در نظر داشته باشید که نهایتا تا یک ساعت قبل از بسته شدن موزه می توانید بلیط خریداری کنید.
آدرس مسجد ایاصوفیه (موزه سابق)
از جاذبه های گردشگری نزدیک به مسجد ایاصوفیه استانبول می توان به بازار بزرگ استانبول، موزه فرش استانبول و موزه باستان شناسی استانبول اشاره کرد. این مسجد در ترکیه، استانبول، نزدیک کاخ توپکاپی، محله سلطان احمد در منطقه اروپایی استانبول واقع شده است.
