یکی از جاهای دیدنی استانبول کاخ توپکاپی است که هر بیننده ای را وسوسه به بازدید و کندو کاو بیشتر در مورد آن می کند. در ادامه با ما همراه باشید تا شما را با قصر و کاخ معروف و قدیمی عثمانیان و تاریخچه ی شگفت انگیز آن آشنا خواهیم کرد.

معرفی موزه و کاخ توپکاپی استانبول (Topkapi Palace Museum)

کاخ توپکاپی (Topkapi Sarayi) نزدیک موزه ایاصوفیه استانبول، موزه باستان شناسی استانبول و بازار بزرگ استانبول واقع شده است. ساخت کاخ توپکاپی از سال ۱۴۶۶ آغاز شد و در سال ۱۴۷۸ به پایان رسید. موزه وکاخ توپکاپی محل سکونت سلاطین عثمانی، حرم سرا و دادگاه عثمانی و همچنین مرکز مدیریت حکومت بوده است. کاخ توپکاپی در واقع دومین کاخ عثمانیست که در استانبول بنا شد.بازار بزرگ استانبول | کاپالی چارشی (Kapalı Çarşı)

این کاخ ۴ قرن خانه سلاطین عثمانی بود و ۲۵ سلطان عثمانی در آن زندگی کردند، از سلطان مهمد دوم (Mehmet II) تا سلطان عبدالملک همگی در کاخ توپکاپی سکنی داشتند.

هر سلطانی که به تاج و تخت رسید، قسمتی را با معماری متفاوت به کاخ اضافه کرد و گاها به دلیل بلاهای طبیعی آتش سوزی و یا زلزله، به ویژه زمین لرزه ۱۵۰۹ و آتش سوزی ۱۶۵۵ کاخ بازسازی و بر آن تغییراتی اعمال شد.

این کاخ در سال ۱۹۲۴ بنا بر دستور آتاتورک و به ‌عنوان موزه برای بازدید عموم گشوده شد. بسیاری از بخش‌های کاخ توپکاپی وجود دارد که می‌توان امروزه از آن بازدید کرد. نمایشگاه ‌ها و سالن‌های متعددی وجود دارند که در آن‌ها هیچ مبلمان یا تزئیناتی وجود ندارد.

برخی از این سالن ‌ها برای بازسازی بسته ‌شده‌اند ولی با این‌ وجود دیدن کاخ می‌تواند نیمی از روز یک فرد علاقه ‌مند را بگیرد. در نظر داشته باشید که در برخی از این سالن‌ها مانند خزانه‌ داری، مرکز لباس ‌های سلطان و مرکز نگهداری از آثار مقدس، اجازه عکس گرفتن ندارید.

با بازدید از کاخ توپکاپی درواقع  معماری ۴ قرن را خواهید دید چرا که هرگوشه از این کاخ نمایان گر یک معماری از دوره خاص است و در طول قرن ها بازسازی و گسترش یافته است.

تاریخچه کاخ توپکاپی

این کاخ در بازه زمانی قرن‌های ۱۵ تا ۱۹ میلادی، مرکز سیاسی امپراتوری عثمانی به ‌حساب می‌آمد و این شرایط تا زمان ساخت کاخ دلما باغچه (Dolmabahce Palace) در کنار دریا ادامه داشت

سلطان محمد دوم مشهور به ” سلطان محمد فاتح ” پس از فتح استانبول در سال ۱۴۵۳ میلادی، قصر امپراطوران بیزانس که بعد از جنگ به کل نابود و از بین رفته بود را گزینه مناسب و به اصطلاح در خور زندگی باشکوه و شاهانه‌ خود نمی دید، بنابراین او تصمیم گرفت که در آن سال ها قصری جدید را بسازد و دستور طراحی و ساخت آن را داد و ساخت آن در سال ۱۴۷۸ به پایان رسید. وی این قصر را توپکاپی که به معنای ” دروازه توپ ” می باشد نامگذاری کرد.

او در مدت ‌زمان ساخت این کاخ که بیش از ۱۰ سال به طول انجامید، اوقات خود را در قصر کوچک ‌تری که امروزه در میدان بایزید به دانشگاه استانبول بدل شده است سپری می‌کرد. به ‌محض این‌که او به کاخ توپکاپی (Topkapi palace) منتقل شد، کاخ قبلی با نام کاخ قدیمی و کاخ توپکاپی با نام کاخ جدید نامیده شدند.

تعداد ۷۰۰ تا ۸۰۰ ساکن در این کاخ حضور داشتند. این کاخ به شهری در دل یک شهر و بزرگ‌ ترین کاخ جهان بدل شده بود. دیواره ‌های اطراف این قصر طولی ۵ کیلومتری داشتند و مساحت داخلی آن در طول دوران ساختش به ۷۰۰ هزار متر مربع می‌رسید. در حال حاضر این کاخ قصر تنها ۸۰ هزار مترمربع مساحت دارد زیرا عملیات ساخت‌ وساز در حیاط آن و به ‌سوی بخش خارجی انجام‌ شده است.

در ضمن توپکاپی مرکز اداری، تحصیلی و هنری حکومت عثمانی به مدت زمان چهارصد سال از زمان سلطان محمد دوم تا سلطان عبدالمجید یعنی سی و سومین سلطان عثمانی بوده. اگرچه عثمانی ‌ها  در قرن نوزدهم این قصر را ترک کردند و به هدف زندگی مدرن و اروپایی به قصر دلمه باغچه نقل مکان کردند اما قصر توپکاپی به دلیل اهمیت بسیار بالایی که برای عموم مردم و دولت داشت پابرجا ماند .

بخش های مختلف کاخ توپکاپی استانبول

کاخ توپکاپی دارای موزه، ساختمان‌های متعدد و کلیسا می باشد. در ادامه با موزه ها و سایر بخش های دیدنی این کاخ آشنا خواهید شد.

موزه های کاخ توپکاپی

کاخ توپکاپی دارای موزه، ساختمان‌های متعدد و کلیسا می باشد. در بخشی از این کاخ شما به موزه سلاح و ادوات جنگی می رسید که در آن سلاح های مربوط به دوران عثمانی نمایش داده می شود. موزه دیگر مربوط به ظروف چینی و ژاپنی می باشد که دارای قدمت و پیشینه زیادی هستند. قسمت دیگر مربوط به نمایش لوازم آشپزخانه در زمان های قدیم می باشد که از طلا و مس ساخته شده اند.

در موزه توپکاپی بخشی که مربوط به تاریخ اسلام می ‌شود، حیرت برانگیز است. لوازمی مثل عصای موسی، خرقه و شمشیر پیامبر اسلام را در آن  می توانید مشاهده کنید.

بخش دیگر مربوط به چینی ها و لیوان های اروپایی است که برای تزیینات در کاخ قرار داده بوده اند. چیزی حدود ۵۰۰۰ وسیله در این بخش جمع آوری شده است. موزه دیگری که باید حتما در بازدید از کاخ توپکاپی ترکیه سری به آن بزنید موزه جواهرات سلطنتی می باشد.

قصر مجیدیه کاخ توپکاپی

قصر مجیدیه فقط یکی از قصرهای کوچک اطراف توپکاپی می باشد که دیدنی های این قصر در میان قرون وسطی و زمان معاصر است که در این مجموعه قرار گرفته و به جرات می تواند نشانگر تاریخ معماری قصر سازی رومی، بیزانسی و اسلامی باشد. این قصر چه از نظر معماری و چه از نظر حجم موزه ها و چه از نظر اهمیت اشیای گران قدرش از مهم ترین و بهترین موزه های ترکیه و دنیا به حساب می آید.

کتابخانه کاخ توپکاپی

این کتابخانه نمونه زیبایی از هنر قرن هجدهم می باشد که جالب است قفسه ها طوری طراحی شده اند که موجب چرخش هوا میگردد. کتاب ها به مهر سلطان احمد سوم ممهور شده اند و پنجره ها از عاج فیل ساخته شده اند که واقعا مبهوت کننده هستند.

تعداد کتاب های آن ۱۸ هزار جلد بوده که همگی تاریخی هستند؛ در ضمن این کتابخانه بدون شک غنی ترین، پربارترین و گرانبهاترین مجموعه به لحاظ نسخ خطی، مینیاتور، نقاشی و معماری و ..در طرح های اسلامی و شرفی در دنیا به ویژه در جهان اسلام بشمار می رود که دنیایی از اطلاعات را در اختیار شما قرار داده و شامل کتاب های اهدایی از سراسر جهان از جمله تیموریان در قرن ۱۳ و ۱۴ نیز می باشد.

همچنین ۲۱ هزار کتاب خارجی نیز در این مجموعه وجود دارد که از منابع غیر اسلامی بوده است. جالب است بدانید که بیشتر شاهان عثمانی، خطاطان و نقاشان  برجسته ای بودند و ۶۰۰ نسخ خطی با مینیاتورهای زیبا را بوجود آوردند که همگی در این کتابخانه در معرض دید شما می باشد.

بزرگترین مجموعه نگارگری دنیا و مهمترین آن با ۱۳ هزار و ۵۳۳ عدد در کتابخانه موزه توپقاپی نگهداری می گردد. در این موزه کتاب هایی از دوران صفوی و به زبان ترکی و نیز کتاب های تاریخی فارسی اهدا شده به این موزه وجود دارد که از جمله آنان می توان به قرآن کریم به نستعلیق و خط محمود نیشابوری اشاره نمود.

اهمیت بازدید از کاخ و موزه توپکاپی چیست؟

• کاخ اهمیت ویژه ای برای مسلمانان دارد، چرا که یادگاری هایی از پیامبر را در خود نگه داشته است
• یکی از مکان های میراث جهانی یونسکو در ترکیه شمرده می شود
• اولین کاخی است که در دوره عثمانی ساخته شد
• بزرگ ترین و قدیمی ترین کاخ آن زمان در جهان به شمار می رفت

طریقه رفتن به توپکاپی

موزه و کاخ توپکاپی استانبول در منطقه سلطان احمد، یکی از مناطق باستانی مشهور و جذاب استانبول قرار دارد، به همین دلیل برای رسیدن به این کاخ تمامی وسایل نقلیه ی عمومی از قبیل اتوبوس، مترو استانبول و تراموا به آسانی در دسترس مردم و توریست ها است.

کاخ توپکاپی نزدیک موزه فرش استانبول قرار دارد که از بهترین موزه های استانبول است.

ساعات بازدید و قیمت ورودی کاخ توپکاپی

• کاخ توپکاپی همه روزه به جز سه شنبه ها برای دیدار عموم باز است. لازم به ذکر است که برای ورود به بخش آثار مذهبی و مقدس از ورود گردشگرانی که لباس مناسب ندارند ( دامن کوتاه، تاپ های تابستانی باز و …) جلوگیری خواهد شد
• بهترین فصل برای بازدید از این کاخ فصل بهار است
• در موزه و کاخ توپکاپی عکسبرداری ممنوع است، چرا که نور فلش دوربین می تواند به آثار باستانی آسیب بزند. استفاده ازکالسکه در کاخ موزه توپکاپی برای کودکان ممنوع است؛ پس قبل از تهیه بلیط به این مسائل دقت کنید
• هنگام خرید بلیط از گیشه های بلیط فروشی کاخ توپکاپی در نظر داشته باشید که نهایتا تا یک ساعت قبل از بسته شدن آن می توانید بلیط خریداری کنید
• بازدید از توپکاپی برای افراد زیر ۱۸ سال و بالای شهروندان ترکی بالای ۶۵ سال مجانی است. همچنین قاضی ها و خانواده ی درجه یک آن ها، افراد معلول و همراه آنها نیز می توانند مجانی از این کاخ دیدن کنند
• در بهار و تابستان از ساعت ۹ تا ۱۹ می توانید از آن جا دیدن کنید
• اواخر پاییز و فصل زمستان از ساعت ۹ تا ۱۷ باز است
• قسمت حرم کاخ توپکاپی در فصل زمستان ساعت ۱۶:۴۵ بسته می شود
• یک روز در هنگام آخر سال ( اول ماه اوجاک) کاخ تعطیل است
• هزینه ورود به کاخ توپکاپی ۷۲ لیر است. اگر در داخل کاخ خواستید به قسمت قصر آن بروید ۴۲ لیر باید دوباره به عنوان هزینه بلیط پرداخت کنید

کاخ موزه توپکاپی بر روی نقشه

آب انبار باسیلیکا استانبول (Basilica Cistern) بزرگترین آب انبار در میان چند صد آب انبار باستانی است که زیر شهر استانبول پنهان شده ‌اند. این آب انبار در منطقه فاتیح (Fatih) استانبول و ۱۵۰ متری موزه ایاصوفیه واقع شده و یکی از ۱۰۰ جاذبه دیدنی استانبول محسوب می شود. از دیگر جاذبه های گردشگری استانبول که به آن نزدیک است می توان به موزه فرش استانبول، موزه باستان شناسی استانبول و بازار بزرگ استانبول اشاره کرد.

عناوین مقاله در یک نگاه

• آب انبار باسیلیکا استانبول (Basilica Cistern)
• سرستون های مدوسا در باسیلیکا سیسترن
• مشخصات آب انبار باسیلیکا (Basilica Cistern)
• تاریخچه آب انبار باسیلیکا (Basilica Cistern)
• آب انبار باسیلیکا (Basilica Cistern) چگونه کشف شد؟
• هزینه و زمان بازدید از آب انبار باسیلیکا
• نقشه و دسترسی به آب انبار باسیلیکا

آب انبار باسیلیکا استانبول (Basilica Cistern)

آب انبار باسیلیکا (Yerebatan Sarnıcı) به معنای آب انبار فرو رفته در زمین واقع سه تا پنج دقیقه پیاده با موزه ایا صوفیه استانبول فاصله دارد و یکی از بناهای باشکوه و باستانی شهر استانبول است. زیر شهر استانبول صد ها آب انبار باستانی پنهان شده اند که در گذشته های دور منبع ذخیره و تامین آب برای شهروندان بوده اند. بزرگترین این بناها، آب انبار باسیلیکا است.

آب انبار ۱۵۰۰ ساله ی باسیلیکا در واقع سرداب کلیسایی است که در قرن ۶ میلادی ساخته شده و محل تامین آب قصر و ساختمان های مهم شهر قسطنطنیه بوده است.

امروزه باسیلیکا سیسترن زیر نظر یکی از سازمان های فرهنگی شهرداری استانبول اداره می شود و درهایش به عنوان یکی از بهترین موزه های استانبول، به روی تمام مردم باز است.  این جاذبه تاریخی، تا به حال میزبان رویدادهای ملی و بین المللی بسیاری بوده است و از نقاط با اهمیت استانبول محسوب می شود.

سرستون های مدوسا در باسیلیکا سیسترن

در گوشه شمال غربی آب انبار با دو ستون مواجه خواهید شد که روی پایه‌ های آن‌ها چهره‌ ای برعکس از «مدوسا» یکی از شخصیت‌های افسانه‌ای یونان باستان نقش بسته است. مدوسا یکی از سه گورگون افسانه ای یونانی است که صورتی کریه و بدنی بالدار داشت و در قسمت سرش به جای گیسو، مارهای بسیاری زندگی می کردند. گورگون ها در واقع موجودات نیم انسان، نیم حیوان و ترسناکی بودند که نسبت خواهری با یکدیگر داشتند.

بر اساس افسانه ای دیگر، مدوسا دختری بوده است که به داشتن چشمانی سیاه، گیسوانی بلند و بدنی خوش فرم معروف بود. او عاشق پرسئوس، پسر زئوس در افسانه های یونان باستان بوده است. در همین حال نیز، آتنا عاشق همین شخصیت داستانی بوده و این موضوع مدوسا را بسیار عصبانی می کرده است. به همین دلیل، آتنا موهای مدوسا را به شکل مار در می آورد. از این به بعد، هر کسی که به طور اتفاقی نگاهش به مدوسا می افتاد، تبدیل به هیولایی زن مانند می شد.

بسیاری از گردشگران استانبول صرفا جهت دیدن این دو سر ستون افسانه‌ای به آب انبار می‌روند و دلیل آن هم فرم عجیب و حضور مرموز آن‌ها در این مکان است که داستان‌های مختلفی در مورد آن‌ها روایت می‌شوند.

مشخصات آب انبار باسیلیکا (Basilica Cistern)

آب انبار باسیلیکا، طولش ۱۴۰ متر و عرضش ۷۰ متر است. برای رفتن به این آب انبار، می بایست ۵۲ پله را به زیر سطح زمین برویم. این مخزن آبی، ۳۳۶ ستون بزرگ را در خود جای داده است و هر یک از ستون های مزبور ۹ متر ارتفاع دارند.

فاصله این ستون ها از یکدیگر ۴/۸ متر است و ۱۲ ردیف از این ستون ها در آب انبار باسیلیکا قرار دارد. هر ردیف، مجموعا دارای ۲۸ ستون است. خیلی از ستون های بکار رفته در این آب انبار، به نظر می آید که از ساختمان های قدیمی به این مکان آورده شده است و مرمرهای آن از انواع مختلف این سنگ است.

این آب انبارها، دیواره های آجری به طول ۴/۸ متر دارند. کف آب انبار باسیلیکا، از آجر فرش شده است و روی آن را با ملاتی از آجر پوشانده اند. آب انبار مورد نظر، گنجایش ذخیره آبی در حدود ۱۰۰ هزار تن را در خود دارد و مساحت کل آن به ۹ هزار و ۸۰۰ متر مربع می رسد.

تاریخچه آب انبار باسیلیکا (Basilica Cistern) و نحوه کشف آن

قدمت کل مجموعه به قرن سوم و چهارم میلادی و فرمانروایی کنستانتین اول بر می گردد، یعنی زمانی که قسطنطنیه به مرکز هنری و تجاری زمان خود در امپراتوری روم شرقی تبدیل شده بود.

باسیلیکا سیسترن، سازه ای زیرزمینی است که روزگاری بخشی از میدان بزرگ و عمومی شهر قسطنطنیه (استانبول امروزی) بود. در واقع این ساختمان پیش از آن که به سرداب کلیسا بدل شود، تنها زیرزمینی بود که قسمتی از کلیسای معروف شهر به نام باسیلیکا استوا (Stoa Basilica) را تشکیل می داد.

از اتفاقاتی که در باسیلیکا سیسترن اتفاق افتاده می توان به ویرانی ها و خرابی های ناشی از شورش نیکا در قرن ششم اشاره کرد. خوب است بدانید شورش نیکا، یکی از فاجعه آمیزترین شورش های تاریخ قسطنطنیه بود که کشتار و خونریزی بسیاری در پی داشت و در طی آن، بخش قابل توجهی از پایتخت امپراتوری روم شرقی آسیب دید.

البته زیرزمین کلیسا نیز مانند دیگر بخش های شهر به همان شکل باقی نماند و در همان سال شورش، یعنی در سال ۵۳۲ میلادی بود که ژوستینین یکم (Justinian I)، پادشاه وقت روم شرقی، دستور بازسازی و گسترش آن را داد. در واقع در همین سال کاربری زیرزمین تغییر کرد و باسیلیکا سیسترن به دنیا آمد.

بر طبق نوشته های تاریخ نگاران، در ساخت سرداب کلیسا، ۷۰۰۰ اسیر به کار گرفته شده است و پس از تکمیل آن، ترتیبی داده شد تا یک سیستم فیلتر و تصفیه آب در آن قرار بگیرد و زیرزمین ساختمان به آب انبار مجموعه بدل شود. به این ترتیب، باسیلیکا سیسترن، آب کاخ اعظم قسطنطنیه، کاخ امپراتوری و دیگر ساختمان های مرکز شهر و یا به اصطلاح تپه اول را تامین می کرد.

این سرداب اهمیت بسیاری به عنوان منبع اصلی آب در دوران خشکی و کم آبی شهر داشت. جالب آن که اهمیت این آب انبار تا مدت ها بعد و قرن پانزدهم میلادی نیز همچنان ادامه پیدا کرد و پس از آن که قسطنطنیه به دست امپراتوری عثمانی فتح شد، از آب باسیلیکا سیسترن برای کاخ توپکاپی و محل اقامت امپراتور عثمانی نیز استفاده می کردند.

البته پس از مدتی، امپراتوران عثمانی که آب روان را ترجیح می دادند، دیگر از آب انبار باسیلیکا استفاده نکردند و باسیلیکا سیسترن برای مدت ها به دست فراموشی سپرده شد.

آب انبار باسیلیکا (Basilica Cistern) چگونه کشف شد؟

همان طور که گفتیم استفاده از آب انبار باسیلیکا در امپراتوری عثمانی چندان ادامه نیافت و این سرداب برای مدت ها به دست فراموشی سپرده شد. این بی توجهی تنها تا اواسط قرن شانزدهم و سال ۱۵۴۵ میلادی ادامه پیدا کرد.

در این زمان، دانشمند فرانسوی به نام پتروس جولیوس (P. Gyllius) به فرمان فرانسوای اول، پادشاه وقت فرانسه به قسطنطنیه فرستاده شد تا درباره نسخ خطی و باستانی روم شرقی تحقیق کند. یک روز جولیوس در حال گشت و گذار در اطراف ایاصوفیه بود که چیزهایی درباره یک چاه محلی به نام باسیلیکا سیسترن به گوشش خورد.

محلی ها ادعا می کردند آب مورد نیاز خود را از زیرزمین وسیعی در همان نزدیکی ها، با سطل برداشت کرده و گاه در آن جا ماهی گیری هم می کنند. جولیوس که با این حرف ها بسیار کنجکاو شده بود ببیند جریان از چه قرار است، وارد حیاط ساختمان چوبی شد و راهش را به سوی زیرزمین باسیلیکا کج کرد. پس از پایین رفتن از پله ها، با سرداب بسیار بزرگ و مرمرینی مواجه شد که ستون های بسیاری در دل آن خودنمایی می کردند.

پتروس جولیوس سوار قایق شد و با سختی فراوان درون سرداب به گردش پرداخت. اندازه و ابعاد باسیلیکا سیسترن را به دست آورد و تعداد ستون ها را هم از قلم نینداخت. پتروس جولیوس بعدها، این اطلاعات را در سفرنامه خود منتشر کرد، بسیاری را تحت تاثیر خود قرار داد و در واقع باسیلیکا سیسترن باستانی را به دنیای غرب و کشورهای اروپایی معرفی کرد.

دسترسی، زمان بازدید و هزینه ورودی آب انبار باسیلیکا

آب انبار باسیلیکا در محله سلطان احمد واقع شده است که البته از این رو نیز افراد می توانند از جاذبه های گردشگری بسیار دیگری چون مسجد سلطان احمد استانبول ، کاخ دولما باغچه و موزه ایا صوفیه که در مجاورت این آب انبار قرار دارد نیز بازدید کنند و به اصلاح با یک تیر دو نشان بزنند.

هزینه و زمان بازدید از آب انبار باسیلیکا

• بازدید کنندگان داخلی ترکیه: ۱۵ لیر
• بازدیدکنندگان خارجی:  ۳۰ لیر
• دانش آموزان – معلمین: ۵ لیر

برای بازدید از موزه باسیلیکا سیسترن همه روزه از ۹ تا ۱۷:۳۰ می توانید مراجعه کنید. لازم به ذکر است که در اولین روز از تعطیلات مناسبت های دینی و مذهبی این مکان از ساعت ۱۳ باز خواهد بود. لازم به ذکر است، در زمان نگارش این مقاله (اردیبهشت ۹۹)، تا اطلاع ثانوی به دلیل شیوع کرونا ویروس در ترکیه بازدید از این مکان امکان پذیر نیست.

نقشه و دسترسی به آب انبار باسیلیکا

راحت ترین راه دسترسی به محله سلطان احمد، استفاده از تراموای است که نزدیک ترین ایستگاه آن به تکسیم ایستگاه کاباتاش (Kabatas Tramvay) می باشد. ایستگاه تراموای کاباتاش قدری با میدان تکسیم فاصله دارد. هم می توانید این فاصله را پیاده طی کنید، هم با قطار کابلی و یا اینکه پیاده. اگر پیاده خواستید بروید، تا ایستگاه کاباتاش تنها ۲۰ دقیقه راه دارید و با قطار کابلی این مسافت را در ۵ تا ۱۰ دقیقه طی خواهید کرد.

سوار خط F1 شوید. بعد از چند دقیقه که به ایستگاه کاباتاش رسیدید آن جا سوار خط T1 شوید و در ایستگاه سلطان احمد پیاده شده و توجه نمایید که از این جا تا باسیلیکا سیسترن تنها به اندازه ۲ دقیقه پیاده روی نیز دارید.