دیاربکر

معرفی استان و شهر دیاربکر

استان دیاربکر (به ترکی Diyarbakir)، در جنوب شرق آناتولی ترکیه، مهد تمدن ‌های باستانی با آثار تاریخی بی نظیر توجه گردشگران خارجی، داخلی و عکاسان را به خود جلب کرده است. این شهر از قدیم در بستر و جلگه ‌های رودخانه دجله واقع بود و مرکز ایالت دیاربکر بوده است. دیاربکر بزرگترین شهر در منطقه آناتولی جنوبی است و طبیعت بی نظیر، تنوع غذایی، میراث فرهنگی و مهمان نوازی اهالی دیاربکر زیبایی ‌های زیادی را در اختیار عکاسان حرفه ای و تازه کار قرار می‏دهد. این شهر توسط دیوارهای بازالت سیاه همگن و شگفت ‌انگیزی احاطه شده که با طول 5.5 کیلومتر محوطه شهر قدیمی را دربرگرفته ‌اند. کوچه ‌های بسیار دراماتیک و بلوک ‌های ساختمان ‌های بزرگ چهره این شهر قدیمی را به ‌طور قابل توجهی دربر گرفته ‌اند. دیاربکر دارای مساجد و مدرسه ‌های قدیمی زیادی است که با فرم Ulu Cami (مساجد بزرگ) در قرن یازدهم با نوارهای ترکیبی، از بازالت و سنگ آهک ساخته شده‌اند؛ همچنین همان سبک در مدرسه دلیلرهان در سده شانزدهم میلادی استفاده شده‌است. این شهر مرکز اجرایی ایالت دیاربکر است. در سرشماری رسمی سال 2016، ایالت دیاربکر ۲۱۲۸۹۵۸ نفر جمعیت داشت و در سرشماری رسمی که در سال سال 2017 انجام شد، شهر دیاربکر 1699901 نفر جمعیت داشت. این شهر با وسعت 2060 کیلومتر مربع در ارتفاع 675 متری از سطح دریا قرار دارد. ناگفته نماند، دیاربکر بزرگترین شهر کردنشین ترکیه است و از گذشته در داخل ترکیه، دیاربکر بخاطر هندوانه‌های بزرگش شناخته شده است.

آب و هوای شهر دیاربکر

دیاربکر در دشت بین النهرین واقع شده است و درمعرض بادهای بسیار گرم از سمت بیابان های سوریه و عراق قرار دارد، همین امر باعث شده که آب و هوای این شهر نیمه خشک باشد؛ تابستان هایی بسیار گرم و خشک و زمستان هایی سرد و مرطوب همراه با مه شبانگاهی.

تاریخچه شهر دیاربکر

در پادشاهی آشو (Assyrian)، از قرن سیزدهم پیش از میلاد تا قرن هفتم قبل از میلاد (612)، آمد (Amed) پایتخت منطقه دیاربکر بوده است. به خاطر شکست آشور در جنگی که بین نیروهای آشور و ماد در سال 612 قبل از میلاد انجام گرفت، منطقه دیاربکر نصیب مادها گردید. 66 سال قبل از میلاد، زمانی که این منطقه تحت سلطه امپراتوری روم شرقی بود، به آن آمیدا (Amida)  گفته می شد. این کلمه از منابع آشوری گرفته شده و نشانی از مرکز استقرار رئیس کلیسای مشرق زمین دارد و تعدادی از سران و دین شناسان معروف را پرورش داده است. شهر دیاربکر دارای برج و باروی تاریخی استواری است که مربوط به دوره امپراطوری روم شرقی است. نام دیار بکر یا سرزمین بکر برگرفته از زبان عربی و به عرب های قبیله بکر بن وائل اشاره می ‏کند که در قرن 7 میلادی در در این منطقه بودند. در سال 359 میلادی، شاپور دوم، پادشاه ایران، بعد از 73 روز محاصره، دیاربکر را از اشغال رومیان خارج کرد و شهر در اختیار امپراتوری ایران قرار گرفت؛ بعد از ظهور و توسعه اسلام، این منطقه در اختیار حاکمان مسلمان قرار گرفت. در طی قرن دهم و یازدهم بعد از میلاد، منطقه دیاربکر تحت فرمانروایی کردها توسط مروانیان (Marwanid) اداره می شد. بعد از نبرد ملازگرد، شهر تحت اداره شاخه ماردین (Mardin)، شاخه ای از ترکمن های خان نشین اغوز (Oghuz Turks)، تحت فرمانروایی آرتوکلو ( Artuklu) درآمد. این منطقه همواره مورد اختلاف خاندان ایلخانیان (Ilkhanate) و ایوبیان (Ayyubid)  بود که این اختلاف برای مدت یک قرن بعد از بالا گرفتن شورش دولت ترکمنی قره قویونلو (Kara Koyunlu) و بعدا ً دولت ترکمنی آق قویونلو (Ak Koyunlu) پایان گرفت. در سال 1514 میلادی در جنگ چالدران، بین شاه اسماعیل اول صفوی و سلطان سلیم اول عثمانی، ایران شکست خورد و بخشی از سرزمین کردستان جدا شد و نصیب عثمانی گردید. قرن بیستم دوران خشونت و ناآرامی برای دیاربکر بود. در طی جنگ جهانی اول، بیشتر جمعیت آشوری و ارمنی دیاربکر از شهر اخراج شدند. بعد از محاصره امپراتوری عثمانی، سربازان فرانسوی سعی کردند که شهر را اشغال کنند ولی دیاربکر همیشه مرکز قوم گرایی کردها بوده است. جمعیت شهر به خاطر هجوم روستائیان و دهقانان به شدت افزایش یافت. از سال 2002 وضعیت این شهر و منطقه به صورت عادی درآمده است و امنیت آن برقرار شده است.

دانشگاه شهر دیاربکر​

دانشگاه شهر دیاربکر در شرق رودخانه دجله قرار دارد و یکی از دانشگاه های بزرگ و قدیمی در آناتولی جنوب شرقی است. این دانشگاه عمومی با مساحت 27000 هکتار، در شرق شهر دیاربکر ساخته شده است. دانشکده پزشکی این دانشگاه در سال 1966 تحت نظارت دانشگاه آنکارا کار خود را آغاز کرد؛ در سال 1974، دانشگاه دیجله به صورت رسمی دارای دو دانشکده شد. در سال 1982 نام آن از دانشگاه دیاربکر به دانشگاه دیجله (Dicle) تغییر کرد (در زبان ترکی حرف C ج خوانده می‏شود). امروزه این دانشگاه 11 دانشکده و حدود 17600دانشجو دارد.

ورزش اصلی شهر دیاربکر

کلوب دیاربکر اسپور (Diyarbkirspor) تیم فوتبال حرفه ای است که در سال 1968 تشکیل شده است. این تیم در سال 1986 تا 1987 به لیگ دسته دو سقوط کرد و سپس در سال 2001 امتیاز کافی برای صعود به لیگ برتر را به دست آورده و در حال حاضر در لیگ دسته یک بازی می کند. زمین این تیم استادیوم آتاتورک دیاربکر (Diyarbakir Ataturk Stadium) است. این استادیوم با ظرفیت 12963 نفر در سال 1960 ساخته شده است. از این استادیوم چند منظوره بیشتر برای مسابقات فوتبال استفاده می شود. 

اقتصاد شهر دیاربکر

دیاربکر، مرکز تجاری منطقه به شمار می ‏آید و انواع محصولات کشاورزی از قبیل گندم، پنبه و خربزه در آن به عمل می ‏آید. در این منطقه همچنین معادن مس و نفت خام نیز قرار دارد. دیاربکر از قدیم الزمان در تولید آرد، منسوجات، زیور آلات، طلا و نقره نیز شهرت دارد. همچنین در این شهر دامپروری، تولید محصولات لبنی، گوشت گوسفند، ادویه هایی نظیر فلفل سیاه و سماق، گشنیز، برنج و بلغور نیز شناخته شده هستند.

حمل و نقل در دیاربکر (فرودگاه، اتوبوس، قطار)

فرودگاه دیاربکر در سال 1952 افتتاح شد. این فرودگاه در شش کیلومتری مرکز شهر قرار دارد. پروازهایی از استانبول و آنکارا از طریق خطوط هوایی ترکیش، اونور ایر (Onur Air) و پگاسوس (Pegasus) به فرودگاه دیاربکر (Diyarbakir Airport) صورت می ‏گیرد. همچنین خطوط هوایی ایز ایر (IZ Air) به ازمیر و خطوط هوایی سان اکسپرس (SunExpress) به آنتالیا، بورسا و ازمیر پروازهایی دارد.

در مورد قطار؛ ارتباط ریلی از استانبول و آنکارا به دیاربکر وجود دارد، اگر چه برنامه های حرکت منظم نیست ولی با اتوبوس می توان از مسیرهای مختلفی به دیاربکر سفر کرد. دولموش (Dolmuş ) یا همان مینی بوس ‏ها، به بسیاری از شهرها و شهرستان ها عزیمت می‏کنند. مهم ترین ایستگاه اتوبوس، اتوگار (Otogar) است و در ده کیلومتری مرکز شهر قرار دارد.

جاذبه ‏های گردشگری و توریستی دیاربکر

از جالبترین جاذبه های گردشگری دیاربکر جشنواره هندوانه (Watermelon Festival) است که در 23 سپتامبر در دیاربکر برگزار می‏ شود. این جشنواره برنامه ها و فعالیت های بسیاری دارد و کشاورزان این منطقه هندوانه رایگان بسیاری را برای این جشنواره فراهم می‏ کنند. دو مسابقه مشهور این جشنواره، مسابقه بزرگ ترین هندوانه و مسابقه سریع خوردن هندوانه است.

جشنواره های دیگری نیز در دیاربکر برگزار می‏ شود که می ‏توان آن ها را نیز جزو جاذبه های گردشگری و توریستی این شهر قدیمی دانست، اعم از: جشنواره فرهنگ و هنر گپ (Gap Culture and art celebrations)، جشنواره‏ بهار (Spring Festival ) یا (Nevruz) که در 21 ام ماه مارس برگزار می ‏شود و جشنواره مورات (Murat) که در 17 مارس برپا می‏ شود. از مهمترین اماکن تاریخی مذهبی این شهر می‏ توان به مسجد جامع دیاربکر و مسجد شیخ مختار اشاره کرد. از مکان های فرهنگی می ‏توان به موزه باستان شناسی و مردم شناسی دیاربکر (Diyarbakir Aechaeology and Ethnorgraphic Museum)، موزه ضیاء گوک آلپ (Ziya Gokalp Museum )، موزه فرهنگی جاهیت سیتکی تارانجی (Cahit Sitki Taranci Culture Museum) اشاره کرد. از دیگر بناهای تاریخی این شهر می توان به قلعه و دیواره های دیاربکر (Diyarbakir Castle and Walls)، کایونو (Cayonu)، خرابه های اوچ تپه (Uctepe Ruins) و پل ملابادی (Malabadi bridge) اشاره کرد.

همچنین در دیاربکر چندین مرکز خرید وجود دارد که مهم ترین آنها عبارتند از : مرکز خرید بابیل (Babil Shopping mall)، مرکز خرید مگا سنتر (Mega Center Shopping Mall) و مرکز خرید دیار گالریا (Diyar Galeria Shopping Mall).